W Polsce istnieją dwa rodzaje wyborów, w których obywatele mogą zadecydować o nowej władzy państwowej, są to wybory parlamentarne i prezydenckie. Co jaki czas odbywają się wybory i jak przebiegają?
Artykuł poniżej jest wynikiem inspirującej współpracy z funeris.pl
Wybory parlamentarne i prezydenckie w Polsce
Podstawą funkcjonowania demokratycznego państwa, a takim jest Polska, jest umożliwienie jego obywatelom dokonywania wyborów swoich przedstawicieli, którzy są odpowiedzialni za podejmowanie ważnych decyzji. W Polsce organizowane są dwa rodzaje wyborów – parlamentarne oraz prezydenckie. Pierwsze umożliwiają wybór przyszłych członków dwóch izb parlamentu, czyli sejmu i senatu, a drugie dotyczą wyboru głowy państwa i szefa rządu, czyli prezydenta.
W obu przypadkach wybory są ogólnopolskie i podzielone na obwody wyborcze, aby mieszkańcy każdego zakątka kraju mogli wygodnie oddać głos na swojego kandydata lub partię polityczną. Wybory w Polsce określa się jako pięcioprzymiotnikowe, czyli:
– powszechne (udział w wyborach może wziąć każdy obywatel Polski, który ukończył 18 rok życia i posiada pełne prawa wyborcze),
– bezpośrednie (każdy jest zobowiązany do oddania głosu osobiście w lokalu wyborczym, nie ma możliwości upoważnienia kogoś do oddania głosu lub przekazania swojego głosu osobom trzecim),
– tajne (oddanie głosu nie wymaga złożenia podpisu, dokument tożsamości okazuje się wyłącznie przed otrzymaniem karty do głosowania i ma to na celu kontrolowanie prawidłowości przebiegu wyborów oraz zapobieganie oszustwom np. oddaniu głosu kilkukrotnie przez tę samą osobę),
– równe (każdy z obywateli uprawnionych do głosowania ma możliwość oddania jednego głosu i wszystkie mają jednakowe znaczenie),
– proporcjonalne (ilość głosów jest obliczana procentowo i każda z partii otrzymuje proporcjonalną do części głosów ilość mandatów w sejmie/senacie, w przypadku prezydenta wygrywa kandydat z największą ilością głosów – jeśli w I turze głosowania zwycięzca otrzyma mniej niż 50% ważnych głosów, w ciągu 14 dni odbywa się druga tura i głosowanie pomiędzy kandydatami z dwóch pierwszych miejsc).
Co jaki czas odbywają się wybory parlamentarne?
Standardowo wybory parlamentarne odbywają się w Polsce regularnie co 4 lata, jednak istnieje możliwość zorganizowania wcześniejszych wyborów. Mogą się one odbyć w 3 przypadkach:
– jeśli sejm w ciągu 4 miesięcy od przedstawienia projektu ustawy budżetowej nie złoży ustawy na biurko prezydenta,
– gdy parlamentarzyści nie wybiorą nowej Rady Ministrów,
– kiedy 2/3 ustawowej liczby posłów przegłosuje uchwałę o skróceniu kadencji sejmu.
W każdym przypadku za zarządzenie przedterminowych wyborów parlamentarnych odpowiedzialny jest prezydent.
Co jaki czas odbywają się wybory prezydenckie?
Prezydent Polski jest wybierany przez obywateli na 5-letnią kadencję (jeden kandydat może być prezydentem przez maksymalnie dwie kadencje), która rozpoczyna się z dniem objęcia przez niego władzy po wcześniejszym złożeniu przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym. Wybory prezydenckie powinny się według zapisu w konstytucji odbywać co 5 lat, o ile oczywiście wcześniejsza kadencja nie zostanie skrócona. Przyczyną skrócenia rządów prezydenta może być jeden z 5 powodów:
– śmierć głowy państwa,
– dobrowolne zrezygnowanie z urzędu przez prezydenta,
– stwierdzenie nieważności głosowania podczas wyborów prezydenckich lub innych okoliczności uniemożliwiających objęcie urzędu,
– trwała niezdolność do pełnienia funkcji prezydenta (np. ze względu na zły stan zdrowia) orzeczona przez Zgromadzenie Narodowe (wspólne obrady Sejmu i Senatu),
– orzeczenie złożenia urzędu prezydenta przez Trybunał Stanu (najwyższy organ władzy sądowniczej w Polsce).
Bez względu na przyczynę, ogłoszenie wcześniejszych wyborów prezydenckich zawsze spoczywa na urzędującym w tym czasie Marszałku Sejmu, który przejmuje również większość uprawnień i obowiązków prezydenta do czasu wyboru nowego kandydata na to stanowisko. Wybory nowej głowy państwa powinny zostać zorganizowane w ciągu dwóch miesięcy po zwolnieniu się stanowiska.
Zarówno podczas wyborów parlamentarnych, jak i prezydenckich, wszystkie kwestie z nimi związane są regulowane przez obowiązującą konstytucję, czyli najważniejszy akt prawny w Polsce.
