Wybory prezydenckie są jednym z ważniejszych wydarzeń w Polsce. To właśnie ta osoba wybrana w sposób demokratyczny, wchodzi w skład władzy wykonawczej stając tym samym na czele państwa i reprezentując najwyższy urząd w Polsce. Możliwy czas piastowania tego stanowiska określają przepisy prawa.
Jak jest wybierany prezydent Polski?
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej określony w Konstytucji RP opiera się na trójpodziale władzy – władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej. To właśnie tej ostatniej przedstawicielem jest prezydent, w skład której wchodzi również Rada Ministrów. Wybierany przez Naród w wyborach:
– powszechnych,
– równych,
– bezpośrednich,
– w głosowaniu tajnym.
Trzeba również zadać sobie pytanie, jakie warunki trzeba spełnić, aby móc kandydatować na prezydenta? Odpowiedzi należy szukać również w najważniejszym akcie – Konstytucji, która określa, iż z tego prawa wyborczego mają możliwość skorzystać osoby:
– posiadające obywatelstwo polskie,
– kończące najpóźniej w dniu wyborów 35 lat,
– korzystające z pełni praw wyborczych.
Prezydenckie wybory zarządza Marszałek Sejmu. W jakim czasie muszą się one odbyć jest ściśle określone przez prawo, dlatego nie ma tutaj dużej swobody wyboru terminu. Art. 128§2 Konstytucji RP określa, iż dzień ten powinien przypadać nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 przed końcem kadencji obecnego prezydenta. Szczególna sytuacja jest gdy urząd ten z nagłych przyczyn losowych został opróżniony, wówczas termin ten nie może przekroczyć 14 dni po wskazanym opróżnieniu, a Naród musi zdecydować kto następny obejmie to stanowisko w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.
Kadencja prezydenta Polski
Zgodnie z przepisami Konstytucji prezydent swój urząd piastuje przez 5-lat i może być wybrany ponownie tylko raz! W praktyce oznacza to, że jedna osoba może być prezydentem Polski maksymalnie 10 lat i nie może już więcej brać biernego (kandydatować) udziału w tych wyborach. Piastowanie tego stanowiska rozpoczyna się z dniem objęcia urzędu!
W jakich przypadkach kadencja prezydenta zostaje skrócona?
Analizując przepisy Konstytucji RP możemy wyróżnić przypadki, kiedy obowiązki wynikające z piastowania urzędu prezydenta przejmuje tymczasowo Marszałek Sejmu – do czasu wyboru nowego prezydenta. W jakich sytuacjach zachodzi taka konieczność wskazane zostało w art. 131§2 Konstytucji RP. Przewiduje on ją w razie:
– śmierci obecnego prezydenta RP,
– zrzeczenia się urzędu,
– stwierdzenia nieważności wyborów lub innych przyczyn, przez które wybrana osoba nie mogła zająć tego urzędu,
– uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Musi być jednak w tej sprawie podjęta uchwała większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,
– złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.
Jeżeli więc wystąpić jedna z okoliczności przedstawionych powyżej, następuje tymczasowe objęcie urzędu przez Marszałka Sejmu, a jeżeli ten z różnych względów również nie ma takiej możliwości to Marszałka Senatu.
Prezydenci Polski i ich kadencje
Historii władzy prezydenckiej w Polsce można doszukiwać się już od 1918 r., chociaż nie zawsze urząd ten wybierany był przez obywateli w sposób demokratyczny. Pierwszym prezydentem wybranym faktycznie przez Naród jest Lech Wałęsa, piastujący swój urząd przez 1 kadencję (1990-1995), następnie urząd ten zajmowali:
– Aleksander Kwaśniewski (1995-2005), wybrany 2-krotnie na prezydenta, reprezentował państwo przez 10 lat,
– Lech Kaczyński (2005-2010), zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.,
– Bronisław Komorowski (2010-2015), pomimo swojej kandydatury na 2-kadencję nie uzyskał on wymaganej większości,
– Andrzej Duda (2015-obecnie), w 2020 r. Naród ponownie wybrał go na prezydenta Polski, dlatego obecnie piastuje swoją 2-gą kadencję i ostatnią.
Kolejne wybory prezydenckie przewidziane są dopiero na 2025 r. Jacy będą kandydaci i kto ostatecznie stanie na czele władzy wykonawczej dopiero się przekonamy za 3 lata.
